A
absorpcja fal dźwiękowych	(absorpcja akustyczna), pochłanianie energii fal akustycznych przez ośrodek, podczas którego część energii drgań akustycznych w sposób nieodwracalny ulega zamianie na inne rodzaje energii, np. na energię cieplną.
Aerodynamika	dział mechaniki płynów badający zjawiska występujące podczas ruchów gazów oraz ruchu ciał stałych w gazach. A. ma szczególne zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym i lotniczym.
amper(A)	jednostka natężenia prądu elektrycznego. Jest czwartą spośród podstawowych jednostek układu SI. Amper jest natężeniem stałego prądu elektrycznego, który płynąc w dwóch równoległych, prostoliniowych, nieskończenie długich przewodach, o przekroju znikomo małym, umieszczonym w próżni w odległości jednego metra jeden od drugiego wywołuje między nimi siłę 2*10-7N(niutona) na każdym metrze długości.
Amperomierz	przyrząd służący do pomiaru natężenia prądu płynącego przez obwód elektryczny.
Amplituda	największe wychylenie ciała z położenia równowagi.
Anihilacja	proces, podczas którego w wyniku zderzenia czastki i antycząstki następuje zmiana ich mas na energię promieniowania elektromagnetycznego lub mezony. Anihilujące cząsteczki "znikają"
Aniony	jony ujemne.
Anoda	(1)biegun źródła prądu np. akumulatora, ogniwa galwanicznego, zasilacza, który podczas pracy tego źródła ma potencjał wyższy niż drugi biegun źródła (2)elektroda próżniowego przyrządu elektronowego np. lampy elektronowej połączona z anodą źródła zasilania.
aphelium	punkt orbity heliocentrycznej (wokół Słońca) ciała niebieskiego (planety, komety) najbardziej oddalony od Słońca
Astronomia	nauka przyrodnicza, zajmująca się badaniem ciał niebieskich, ich budową, a także budową i ewolucją Wszechświata.
Atmosfera	powłoka gazowa otaczająca ciało niebieskie np. planetę, księżyc lub gwiazdę. A. planety na ogół nie przepuszcza promieniowania widzialnego zasłaniając całkowicie jej powierzchnię; tylko atmosfery Ziemi i Marsa są przezroczyste.
Aberracja dzienna	pozorne zmiany położenia gwiazd na sferze niebieskiej na skutek ruchu obrotowego Ziemi. Ich maksymalna wielkość to 0,32 sekundy łuku.
Aberracja roczna	pozorne zmiany położenia gwiazd na sferze niebieskiej na skutek obiegowego Ziemi wokół Słońca. Ich maksymalna wartość to 20,50 sekundy łuku (tzw. stała aberracji rocznej). Aberracja roczna została odkryta w 1728r. przez Jamesa Bradleya i stanowi jeden z dowodów na ruch Ziemi wokół Słońca.
Aktywność SŁONECZNA	zmiany w występowaniu różnych zjawisk w zewnętrznych warstwach Słońca, np. plam czy protuberancji. Zaobserwowano istnienie 11-letniego cyklu aktywności słonecznej.
Albedo	miara części światła (promieniowania), które jest odbite od jakiejś powierzchni (np. Księżyca, asteroidy, planety czy komety).
Aphelium	punkt na orbicie ciała okrążającego Słońce (np. planety), w którym jest ono najdalej od Słońca.
Apogeum	punkt na orbicie ciała okrążającego Ziemię (satelity), w którym jest ono najdalej od Ziemi.
Astrolabium	historyczny przyrząd astronomiczny służący do mierzenia wysokości ciał niebieskich nad horyzontem. Składał się z kręgu i celownicy z podziałką.

góra

B
Baera prawo	prawo, stwierdzające, że rzeki płynące w kierunku południkowym na półkuli północnej podmywają swoje prawe brzegi, a na półkuli południowej lewe. Istnienie zjawiska opisywanego przez prawo Baera związane jest z ruchem obrotowym Ziemi, a w szczególności jest wynikiem działania siły Coriolisa na poruszającą się wodę.
bar	pozaukładowa jednostka ciśnienia; 1bar=105N/m2.
Bateria	zespół połączonych ze sobą ogniw.
Bezpiecznik	urządzenie chroniące sieć elektryczną przed przeciążeniem. Bezpiecznik zbudowany jest z metalu, topliwego w wysokich temperaturach. Gdy prąd płynie o zbyt dużym napięciu metal z bezpiecznika topi się, rozłączając tym samym obwód elektryczny.
Bezwładność	(inercja) - właściwość ciał materialnych, która znajduje swój wyraz w pierwszej i drugiej zasadzie dynamiki Newtona. Przejawia się ona tym, że jeśli na ciało nie działają zewnętrzne siły lub gdy one się równoważą, to ciało względem inercjalnego układu odniesienia nie zmienia swojego stanu ruchu - spoczywa lub porusza się ze stałą prędkością. Jeśli zaś na ciało działa siła, to zmiana stanu ruchu nie dzieje się natychmiast, tylko odbywa się stopniowo, tym wolniej, im większa jest bezwładność ciała. Bezwładność jest "oporem", na jaki natrafia czynnik zewnętrzny usiłujący zmienić stan ruchu ciała. Miarą bezwładności ciała w jego ruchu postępowym jest masa, a w ruchu obrotowym moment bezwładności.
Biegun magnetyczny	umowna nazwa punktów w których skupiają się linie pola magnetycznego wytwarzanego przez magnesy, elektromagnesy lub inne źródła.
Boyle`a prawo	Jeżeli ściśniemy gaz do połowy jego objętości, jego ciśnienie wzrośnie dwa razy.

góra

C
ciężar	siła ciężkości, będąca wypadkową siły przyciągania ziemskiego oraz siły odśrodkowej wywołanej ruchem obrotowym Ziemi; wyrażany wzorem Fg=m*g, gdzie m to masa, a g to przyspieszenie ziemskie.
Ciepło	ta ilość energii wewnętrznej, która jest przekazywana przez ciało o temperaturze wyższej do ciała o temperaturze niższej.
Ciepło właściwe	iloraz ciepła dostarczonego ciału przez jego masę i przyrost temperatury. c=Q/m*DT.
Ciepło topnienia	iloraz ciepła potrzebnego do stopienia ciała przez jego masę w temperaturze topnienia Ct=Q/m.
Ciepło krzepnięcia	iloraz ciepła oddanego przez krzepnące ciało przez jego masę Ck=Q/m.
cd	kandela, jedna z podstawowych jednostek układu miar SI, będąca jednostką światłości.
ciało stałe	ciało w stanie stałym; charakteryzuje się stabilnością kryształów. Atomy są ściśle ze sobą związane, że praktycznie nie przemieszczają się względem siebie, a jedynie wykonują niewielkie drgania, wokół swoich położeń równowagi. Jeżeli rozkład atomów charakteryzuje się pewną symetrią nazywamy go kryształem, gdy brak uporządkowania atomów, ciało nazywamy bezpostaciowym lub amorficznym.
ciecz	substancja w stanie ciekłym, Cząstki są związane ze sobą, ale nie na tyle silnie, aby nie mogły zmieniać swoich wzajemnych położeń. Ciecze są nieściśliwe.
Ciśnienie	wielkość fizyczna charakteryzująca stan - związany z siłami działającymi na dowolną powierzchnię w jego wnętrzu i na ściany naczynia, w którym płyn się znajduje. Jest to wielkość skalarna definiowana w dowolnym punkcie jako stosunek siły F działającej prostopadle do możliwie małej powierzchni S zawierającej ten punkt: p = F/S. Jednostką ciśnienia jest paskal (Pa): 1Pa=N/m2.
częstotliwość	wielkość fizyczna, charakteryzująca ruch okresowy lub zjawiska okresowe, informująca ile razy zjawisko lub pełny cykl ruchu dokonuje się w jednostce czasu. Jednostką częstotliwości jest herz (Hz).
Czas	jeden z wymiarów, który umożliwia rozróżnienie dwóch zdarzeń zachodzących w tym samym punkcie przestrzeni. Odstęp pomiędzy takimi dwoma zdarzeniami jest podstawą pomiaru czasu. Czas jest pojęciem względnym.
Czerwona planeta	inny sposób nazywania planety Mars. Przyjął się dlatego, że obserwowana ta planeta z Ziemi wydaję się być czerwona.

góra

D
Demodulator	urządzenie w odbiorniku, pozwalające oddzielić drgania modulujące o częstotliwościach fali akustycznej od fali nośnej.
Droga	długość odcinka toru. Drogę oblicza się ze wzoru V*t - w ruchu jednostajnym i s=(a*t2)/2.
Długość fali	droga, jaką pokonuje fala w czasie, gdy cząsteczka drgająca wykonuje jedno pełne drganie.
Dioptria (1D)	zdolność skupiająca soczewki.
Domeny magnetyczne	bardzo małe obszary stałego namagnesowania.
Dyfrakcja	ugięcie fali.
Dynamika	dział mechaniki badający i opisujący ruch ciał materialnych pod wpływem działania sił.
Dysocjacja jonowa	rozpad cząsteczek elektrolitów na jony: dodatnie(kationy) i ujemne(aniony), pod wpływem cząsteczek wody.
Dyspersja światła	rozdzielenie światła białego na jego kolorowe składniki przy pomocy zjawiska refrakcji lub dyfrakcji.
Dźwięk	fala akustyczna o częstotliwości od 16 do 20 000 Hz.

góra

E
Efekt cieplarniany	Jest to wzrost temperatury w dolnych warstwach atmosfery, gdy przychodzące promieniowanie słoneczne ogrzewa powierzchnie jakiejś planety, a promieniowanie cieplne tej powierzchni jest blokowane przez atmosferę (głównie przez dwutlenek węgla i parę wodną). Efekt ten jest znaczący, lub nawet duży na Wenus i Ziemi, a zaniedbywalny na Marsie. Często nazywany jest także efektem szklarniowym.
Efekt Dopplera	Pozorna zmiana długości fali dźwięku lub światła spowodowana ruchem źródła promieniowania, ruchem obserwatora lub równocześnie jednego i drugiego.
Elektromagnes	zwojnica z umieszczonym wewnątrz niej rdzeniem ze stali miękkiej.
Elektroskop	przyrząd służący do wykrywania ładunków elektrycznych.
Elektryzowanie się	gromadzenie na powierzchni danego ciała nadmiaru ładunków elektrycznych jednego znaku.
Elektrostatyka	dział fizyki zajmujący się oddziaływaniami i właściwościami ładunków elektrycznych pozostających w stanie spoczynku (tzn. ładunków, które się nie poruszają).
Elektryzowanie się	gromadzenie na powierzchni danego ciała nadmiaru ładunków elektrycznych jednego znaku.

góra

F
Fala	(ruch falowy) rozchodzenie się w przestrzeni zaburzenia ośrodka, przenoszące energię beż przenoszenia materii.
Ferromagnetyk	ciało zbudowane z domen magnetycznych, wykazujące silne właściwości magnetyczne.
Foton	cząstka będąca kwantem, czyli porcją promieniowania elektromagnetycznego.

góra

G
Gauss	Jednostka gęstości strumienia magnetycznego; miara wielkości pola magnetycznego w danym miejscu.
Gaz doskonały	gaz w którym spełnione są pewne związki zachodzące między ciśnieniem, objętością i temperaturą tzw. prawa gazów doskonałych.
Gęstość	(masa właściwa), stosunek masy ciała do objętości, który to ciało zajmuje.
Geofizyka	nauka o Ziemi zajmująca się badaniem zjawisk i procesów zachodzących we wnętrzu Ziemi, hydrosferze i atmosferze.
Gnomon	Pionowy słup, który na poziomej, otaczającej go, płaszczyźnie daje cień, którego pomiary mogą być źródłem różnych informacji astronomicznych.
Godzina	[h] jednostka czasu; 1h=3600s=60min=1/24doby..

góra

H
Hałas	dżwięk niepożądany lub szkodliwy dla człowieka, głównie ze względu na natężenie, częstość i czas działania. Może prowadzić do różnego rodzaju niedomagań psychicznych i psychofizycznych.

góra

I
Izolatory	ciała, w których nie występują swobodne ładunki elektronów. Ogólnie mówiąc izolatory powodują, że prąd nie płynie. Izolatorem jest m.in. guma, drewno, powietrze, plastik itd. Są jakgdyby przeciwieństwem przewodników.
Indukcja elektromagnetyczna	zjawisko wzbudzania prądu elektrycznego w obwodzie wskutek zmian pola magnetycznego.
Indukcja elektrostatyczna	jest to zjawisko przemieszczania się ładunków elektrycznych danego ciała pod wpływem zewnętrznego pola elektrostatycznego.
Interferencja	nakładanie się fal.

góra

J
Jądrowy silnik	silnik, którego główną częścią jest reaktor jądrowy, a dodatkowe urządzenia przetwarzają energię cieplną wyzwoloną w nim na inne rodzaje energii np. elektryczną czy mechaniczną.

góra

K
Katalizator	substancja, za pomocą której można zmieniać szybkość reakcji chemicznej, a która sama pozostaje po reakcji w nie zmienionej postaci chemicznej . Katalizator przyspieszający reakcję nazywa się d o d a t n i m, a zwalniający reakcję u j e m n y m (lub inhibitorem).
Kationy	jony dodatnie.
Kąt łamiący pryzmatu	kąt pomiędzy dwiema płaszczyznami pryzmatu.
Kąt padania	kąt zawarty między normalną do powierzchni odbijającej w punkcie padania a promieniem padającym.
Kąt załamania	kąt pomiędzy promieniem załamanym a prostą prostopadłą do powierzchni granicznej w miejscu padania.
Kelwin	jednostka temperatury. 1K = 10C, 00C = 273K
Kinematyka	dział mechaniki zajmujący się matematycznym i geometrycznym opisem ruchu ciał bez wnikania, jaka jest przyczyna tego ruchu. Kinematyka zajmuje się opisem ruchu ciał względem różnych układów odniesienia.
Kondensator	oddzielony izolatorem układ przewodników, który może gromadzić ładunek elektryczny.
Kondensacja	przemiana gazu w ciecz - skraplania.
krzepnięcie	przemiana fazowa polegająca na przechodzeniu substancji ze stanu ciekłego w stan stały. Podczas krzepnięcia wydziela się ciepło - ciepło krzepnięcia, czyli ilość energii cieplnej, którą należy odebrać jednostce masy cieczy, aby bez zmiany temperatury przeszła ona w ciało stałe. Ciepło krzepnięcia jest równe ciepłu topnienia. Krzepnięcie zachodzi zawsze w stałej temperaturze tzw. temperaturze krzepnięcia, która zależy od ciśnienia.

góra

L
Lepkość	(tarcie wewnętrzne) - zjawisko związane z istnieniem sił tarcia między warstwami cieczy,gazu lub plazmy, przemieszczającymi się równolegle względem siebie. Tarcie wewnętrzne jest zjawiskiem międzycząsteczkowym i polega na oddziaływaniu sąsiednich warstw na siebie w czasie przepływu.

góra

M
Magnes trwały	ferromagnetyk po uporządkowaniu domen magnetycznych.
Moc	liczbowa wielkość fizyczna określająca pracę wykonaną w jednostce czasu.

góra

N
Nadajnik	urządzenie wysyłające falę elektromagnetyczną.
Napięcie elektryczne	różnica potencjałów, warunkująca przepływ prądu elektrycznego, jego jednostką jest wolt [1 V]].
Napięcie powierzchniowe	jest to napięcie - siła, dzięki której na cieczach wytwarza się cienka płachta. Dzięki napięciu powierzchniowemu nartnik może chodzić po wodzie, lub żyletka unosi się na wodzie.
Namagnesowanie	proces polegający na uporządkowaniu domen magnetycznych w ferromagnetykach.
Natężenie prądu	stosunek wielkości ładunku przepływającego przez poprzeczny przekrój przewodnika do czasu jego przepływu. Jednostką natężenia prądu jest amper [1A].

góra

O
Obraz pozorny	obraz powstający w wyniku przecięcia przedłużeń promieni odbitych lub załamanych.
Obraz rzeczywisty	obraz powstający w wyniku przecięcia promieni odbitych lub załamanych.
Obwód elektryczny	zespół elementów połączonych przewodami ze źródłem energii elektrycznej tak, aby utworzyły zamkniętą drogę dla prądu elektrycznego.
Odbiornik	urządzenie pozwalające wychwytywać rozchodzące się w przstrzeni fale elektromagnetyczne.
Ogniwo galwaniczne	urządzenie zamieniające bezpośrednio energię chemiczną na energię elektryczną.
Ogniskowa	odległość ogniska od zwierciadła.
Ognisko soczewki	punkt, w którym skupiają się się promienie świetlne po przejściu przez soczewkę lub ich przedłużenia.
Opór elektryczny	inaczej rezystancja, wielkość charakteryzująca własności elektryczne przewodnika. Jego miarą jest stosunek napięcia między końcami przewodnika do natężenia prądu, jaki przez niego płynie. Jednostką oporu elektrycznego jest om [1 W].
Optyka	nauka o świetle i jego oddziaływaniach z materią.

góra

P
Pole elektrostatyczne	wytworzona przez nieruchome ładunki elektryczne własność przestrzeni polegająca na tym, że na umieszczone w niej dowolne ładunki elektryczne działają siły elektrostatyczne.
Pole magnetyczne	własność przestrzeni polegająca na tym, że na umieszczony w niej magnes lub poruszający się ładunek elektryczny działają siły magnetyczne.
Prąd elektryczny	uporządkowany ruch ładunków, np. elektronów w przewodniku.
Prąd przemienny	prąd elektryczny o kierunku zmieniającym się ze stałą częstotliwością, którego wykresem jest sinusoida.
Prąd indukcyjny	prąd elektryczny płynący w zamkniętym obwodzie umieszczonym w zmiennym polu magnetycznym.
Prądnica	urządzenie, które energię mechaniczną zamienia na energię elektryczną.
Przemieszczenie (przesunięcie)	wektor o początku w punkcie położenia początkowego i końcu w punkcie położenia końcowego.
Przewodniki	ciała, w których występują ładunki elektryczne: elektrony lub jony, które mogą się swobodnie przemieszczać.
Prędkość	stosunek wektora przemieszczenia do czasu, w którym przemieszczenie nastąpiło.
Pryzmat	bryła szklana w kształcie graniastosłupa o podstawie trójkąta.
Przyspieszenie	iloraz przyrostu prędkości i czasu, w którym ten przyrost nastąpił.
Przyspieszenie ziemskie	przyspieszenie, z jakim porusza się każde ciało swobodnie spadające na Ziemię.
Pęd ciała	iloraz masy i prędkości
Planeta	ciało niebieskie krążące wokół macierzystej gwiazdy.

góra

R
Ruch	zmiana położenia ciała względem przyjętego układu odniesienia.
Radian	podstawowa jednostka miary kąta płaskiego w miarze łukowej; jest to kąt płaski między dwoma promieniami okręgu opartymi na łuku o długości równej promieniowi. Pełny kąt płaski (3600) wynosi 2p rad. 1rad=180/p.
Rezonans akustyczny	zjawisko pobudzenia do drgań akustycznych ciała przez inne ciało drgające o tej samej częstotliwości własnej.
Rezonans mechaniczny	zjawisko pobudzenia do drgań ciała o określonej częstotliwości własnej przez inne ciało drgające z taką samą częstotliwością.

góra

S
Siła	wielkość wektorowa, która jest miarą działania, jakiego doznaje cząstka lub ciało od innych cząstek lub ciał. Siła jest w pełni określona, jeżeli jest znana jej wartość, kierunek jej działania i punkt przyłożenia. Pod wpływem siły ciała lub cząstki doznają przyspieszeń, a mogą też ulegać deformacji. Jednostką siły w układzie SI jest NEWTON(niuton) 1N=1kg*1m/s2.
Soczewka	przezroczysta, oszlifowana i wypolerowana bryła, np. szklana, ograniczona dwiema powierzchniami o regularnym kształcie: kulistymi lub jedną kulistą i jedną płaską.

góra

T
Tarcie	siły oporu ruchu. Np. w rowerze oporem ruchu może być "samo-zaciskowa" szczęka hamulcowa, lub trące koło. Do oporów ruchu należy też opór powietrze, często aby zmniejszyć opór powietrza konstruowane są samochody w kształcie aerodynamicznym.
Tor ruchu	linia, którą "zakreśla" poruszające się ciało.
Transformator	urządzenie służące do przekazywania energii elektrycznej z jednego obwodu przemiennego do innego obwodu, z jednoczesną zmianą napięcia i natężenia prądu.

góra

U
Układ odniesienia	układ współrzędnych (jedno-, dwu- lub trójwymiarowy) opisujący ruch.

góra

W
Wat	jednostka mocy. Urządzenie lub ciało ma moc 1W, jeżeli w czasie 1s wykona pracę 1J.
Węzeł	punkt w obwodzie elektrycznym, do którego podłączone są co najmniej trzy końcówki przewodników (gałęzi).
Woltomierz	przyrząd służący do pomiaru napięcia między dwoma punktami obwodu elektrycznego.
Względność ruchu	określenie, czy dane ciało jest w ruchu, czy w spoczynku, w zależności od wyboru układu odniesienia.

góra

Z
Załamanie światła	zjawisko zmiany kierunku promienia świetlnego na granicy dwóch ośrodków.
Zasady dynamiki Newtona	I Jeżeli na ciało nie działają żadne siły lub działające siły się równoważą, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. II Jeżeli na ciało działa niezrównoważona siła, to porusza się ono ruchem zmiennym z przyspieszeniem(opóźnieniem) wprost proporjonalnym do działającej siły lub siły  wypadkowej, a odwrotnie proporcjonalnym do masy ciała: a=F/m. III Jeżeli jedno ciało działa z pewną siłą na drugie ciało, to ciało drugie oddziałuje na ciało pierwsze z siłą równą co do wartości, działającą w tym samym kierunku, lecz mający przeciwny zwrot.
Zasada zach. pędu	W izolowanym układzie ciał oddziałujących na siebie całkowity pęd układu nie zmienia się.
Zasada termodynamiki	DEw = W+Q Zmiana energii wewnętrznej ciała jest równa sumie pracy wykonanej nad ciałem i ciepła wymienionego z otoczeniem.
Zasada zach. energii	(1)Określona ilość energii jednego rodzaju zostaje zamieniona w równą ilość energii innego rodzaju. (2)W układzie izolowanym ciał całkowita energia mechaniczna (suma energii potencjalnej i kinetycznej) nie ulega zmianie.
Zdolność skupiająca soczewki	odwrotność ogniskowej soczewki [1D - dioptria].
Zwarcie	celowe lub przypadkowe zetknięcie dwóch przewodów doprowadzających prąd z ominięciem odbiornika.
Zwierciadło	gładka powierzchnia, prawie w całości odbijająca promienie świetlne.
Zwierciadło płaskie	zwierciadło, którego powierzchnią odbijającą jest płaszczyzna.
Zwierciadło kuliste	wypolerowana, pokryta warstwą odbijającą część powierzchni kulistej.

góra