.
Stacje kosmiczne

Stacje kosmiczne

Dlaczego Skylab spadł na Ziemię
Dlaczego na współczesnych stacjach kosmicznych nie ma sztucznej grawitacji
Z czego wynika nachylenie orbity ISS wynoszące 51.6 stopni
Co jest źródłem elektryczności dla ISS
Dlaczego doszło do kolizji Progressa ze stacją Mir
Ilu załogantów gościła na swym pokładzie stacja Mir
W jaki sposób stabilizuje się położenie stacji kosmicznej
Czy ma sens budowa wokółksiężycowej stacji kosmicznej
Czym jest projekt MARPOST
Czy można nieuzbrojonym okiem zobaczyć ISS
Czy z ISS można wystartować na Marsa
Jak nazywała się pierwsza roślina uprawiana w kosmosie

Dlaczego stacja Skylab spadła na Ziemię

Amerykańska stacja kosmiczna Skylab została umieszczona 1973-05-14 na orbicie o wysokości 435 km. Na jej pokładzie przebywały trzy załogi przez okres kolejno 28, 59 i 84 dni. Ponieważ stacja znajdowała się w dobrej kondycji, możliwe było wysłanie do niej kolejnych załóg, niestety brakowało do tego celu statków kosmicznych (ostatni statek Apollo zarezerwowany był do wspólnego lotu z rosyjskim Sojuzem). Stacja stopniowo obniżała swą orbitę w wyniku tarcia o górne warstwy atmosfery. Ponieważ na rok 1977 planowano rozpoczęcie lotów orbitalnych wahadłowców, pojawił się pomysł wysłania w trzecim jego locie załogi, która zacumowałaby do Skylaba, doczepiła do niego silnik, przeprowadziła kontrolę systemów pokładowych i powróciła na Ziemię. Po uruchomieniu silnika orbita zostałaby podniesiona do bezpiecznej wysokości, a do stacji mogłaby wyruszyć kolejna załoga i pozostać na jej pokładzie kilka miesięcy. Niestety program STS opóźniał się coraz bardziej i do pierwszego startu doszło dopiero w kwietniu 1981 roku. Jednocześnie Słońce było wówczas w okresie maksimum swojej aktywności, co spowodowało znaczne "rozdęcie" atmosfery i zwiększyło opory w ruchu po orbicie.

1979-07-11, Skylab obniżył pułap swej orbity tak bardzo, że spłonął od tarcia o atmosferę naszej planety, a jego niedopalone szczątki spadły do Oceanu Indyjskiego i na teren południowo-zachodniej Australii. Największy odnaleziony fragment miał masę około pół tony.

Dlaczego na współczesnych stacjach kosmicznych nie ma sztucznej grawitacji

No cóż, nie wynaleziono jak na razie sposobu wytwarzania sztucznej grawitacji, toteż pozostaje nam "oszukiwanie" za pomocą innych zjawisk fizycznych, że ciążenie istnieje. Można na przykład wprowadzić w ruch obrotowy taką konstrukcję kosmiczną, gdzie w jej coraz to bardziej oddalonych od osi obrotu punktach, obserwator będzie notował działanie "siły odśrodkowej" wynikającej z ruchu po okręgu. Stacje tego typu zaprojektowano już na przełomie lat 50/60 XXw (von Braun) w postaci przypominającej "koło od wozu drabiniastego". Pomieszczenia załogowe rozmieszczone miały być na "obręczy" tej stacji.

Współczesnym projektem bazującym na podobnej zasadzie jest koncepcja R. Zubrina, gdzie to załogowy statek marsjański wprowadzany miałby być w ruch wirowy razem z ostatnim członem rakiety nośnej. Oba te obiekty połączono by liną. Jeśli chodzi o stacje kosmiczne, to dotychczas nie skorzystano z tego pomysłu głównie dlatego, że dziś energię elektryczną pozyskuje się z ogromnych paneli ogniw słonecznych, które powinny być stabilnie zamocowane i utrzymywać optymalny kąt względem Słońca. W przypadku stacji rotującej stwarza to jak na razie zbyt duże komplikacje techniczne, a w czasach, gdy stacje projektował von Braun, zakładano, że źródłem zasilania bedzie generalnie rzecz biorąc pokładowy reaktor jądrowy i problemów takich nie dostrzegano. Najwyżej zwracano uwagę na sterowanie antenami łącznościowymi, najpewniej zamontowanymi blisko osi obrotu stacji.

Rotująca stacja komplikuje także procedury dokowania statków kosmicznych i wymaga łączenia jej modułów składowych za pomocą spoin/węzłów o wiele bardziej siłowo wytrzymałych niż w przypadku stacji nieruchomej. Jak na razie piętrzące się problemy techniczne w przypadku stacji rotującej zniechęciły konstruktorów do wybrania tej opcji, jeśli oczywiście i budżet przeznaczony na jej budowę miałby być realnie postrzegany (zawsze jest za mało pieniędzy).

Z czego wynika nachylenie orbity ISS wynoszące 51.6 stopni

W skrócie rzecz przedstawiając, dlatego, że jest to najmniejsze nachylenie płaszczyzny orbity, na które Rosjanie są w stanie wystrzeliwać swe ładunki i statki kosmiczne (Sojuz, Progress, ładuek Protona np. Zaria, Zwiezda).

Optymalnie zaś jest, gdy płasczyzna orbity nachylona jest pod takim kątem do równika, na jakiej szerokości geograficznej leży punkt startowy - kosmodrom. Tak też z Kennedy Space Center najlepiej by było startować na inklinację I=28.5 stopnia, a z Bajkonuru na I=45.6. Starty z Bajkonuru mają jednak dodatkowe ograniczenia, bo gdyby rakiety startowały stamtąd na inklinacje mniejsze niż 51.6 stopni, wówczas istaniałoby spore prawdopodobieństwo upadku pierwszych stopni na terytorium Chin, czego ze zrozumiałych względów Rosja unika.
Degradacja osiągów wahadłowca dla I=51.6 w stosunku do optymalnej dla niego orbity I=28.5, okazała się akceptowalna dla potrzeb ISS, więc tak też - metodą wspólnego mianownika - zaprojektowano orbitę dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Ma ona także taką zaletę, że pozwala obserwować 75% powierzchni Ziemi, na której to żyje 95% populacji ludzkiej, co może mieć istotne znaczenie dla badań prowadzonych przez międzynarodą załogę.
Nie pozwala zaś na to, aby ISS stała się niskoenergetyczną (czyli dogodną) platformą startową dla sond kosmicznych czy statków do lotów załogowych na Marsa, albo też platformą przesiadkową dla załogowych misji wracających z Marsa czy Księżyca, choć degradacja ta nie jest zbyt dokuczliwa (rozważanie startu na Marsa z ISS).
Możliwe jednak jest wystrzeliwanie zeń sond kosmicznych do badań Układu Słonecznego, przy wykorzystaniu asysty grawitacyjnej Księzyca, ale komplikacja ta wydaje się mało sensowna w porównaniu z rutynowym startem bezpośrednim.

Co jest źródłem elektryczności dla ISS

Znakomita większość energii elektrycznej pozyskiwana jest z ogniw fotowoltanicznych. Inne źródła, jak ogniwa paliwowe, mają jedynie zadanie rezerwowe i normalnie nie są używane. Własne ogniwa fotowoltaniczne mają rosyjskie moduły Zaria i Zwiezda, a reszta Stacji obsługiwana jest przez ogromne palety amerykańskie o rozpiętości ponad 60 m każda. Ogniwa dają prąd o napięciu do 160 V i docelowo moc ponad 70 kW. Energia tak pozyskana gromadzona jest w akumulatorach (po konwersji DC/DC), które stanowią rezerwuar na czas, gdy Stacja znajduje się w cieniu Ziemi. Wszystkie panele są sterowane automatycznie, dostosowując swoją pozycję do pozycji Stacji względem Słońca, jednakże nad całością energetyki ISS, na ziemi czuwa dedykowany specjalista (Power, Heating, Articulation, Lighting and Control - PHALCON Officer) i to w zasadzie on monitoruje pracę paneli słonecznych i programuje optymalne strategie ich ustawienia dla automatyki Stacji.

Z powodów ekologcznych nie zaprojektowano generatorów radioizotopowych (RTG) dla zasilania Stacji.

Dlaczego doszło do kolizji Progressa ze stacją Mir

System automatycznego dokowania stosowany w statkach Progress i na stacji Mir produkowany był przez kilku kooperantów w ZSRR, m.in. przez zakłady, które znalazły się po rozpadzie w niepodległych państwach (np. na Ukrainie). Rosjanie więc zmuszeni zostali do szukania części zastępczych lub eksperymentowania. Właśnie podczas feralnego cumowania prowadzono ręcznie ten manewr, starając się wypracować nową strategię podejścia Progressa do stacji kosmicznej. W wyniku bałaganu jaki panował wówczas w rosyjskim ośrodku kontrolnym, nieprawidłowo podano kosmonautom masę przybywającego statku i przygotowani byli oni na inne jego charakterystyki dynamiczne. I jeszcze przypadek? Progress podchodził "pod słońce". Kosmonauci nie widzieli nic na obrazie przekazywanym z jego kamery TV i wręcz domyślali się jego położenia, które zasygnalizował im on włączając alarm zbliżeniowy na stacji i wkrótce potem wbijając się w nią - dziurawiąc moduł Spektr. Zderzenie uszkodziło część baterii słonecznych, a dziura w module Spektr rozhermetyzowała go. Kosmonauci - dwaj Rosjanie i Amerykanin, musieli odciąć go od reszty stacji, "przy okazji" powodując dodatkowe szkody w instalacji elektrycznej w wyniku działania w stresie i pośpiechu.

Ilu załogantów gościła na swym pokładzie stacja Mir

Niżej zamieszczono zestawienie wypraw do stacji Mir. W sumie gościła ona 104 kosmonautów i astronautów (42 Amerykanów, 42 Rosjan, 6 Francuzów, 4 Niemców i po jednym przedstawicielu ośmiu innych krajów).

Statek	Start	Lądowanie	Czas misji załogi	Załoga
T-15	1986-03-13	1986-07-16	125d 00h 01m	Kizim, L.D. Sołowjow, W.A. Mir/Salut-7 lot z Mirem: 1986-03-15 do 1986-05-05 1986-06-26 do 1986-07-16
TM-02	1987-02-05	1987-07-30	326d 11h 38m 174d 03h 26m	Romanienko, J.W. Ławiejkin, A.I.
TM-03	1987-07-22	1987-12-29	007d 23h 05m 160d 07h 17m 007d 23h 05m	Wiktorienko, A.S. Aleksandrow, A.P. Fares, M.(Syria)
TM-04	1987-12-21	1988-06-17	365d 22h 39m 365d 22h 39m 007d 21h 58m	Titow, W.G. Manarow, M.Ch. Lewczenko, A.S.
TM-05	1988-06-07	1988-09-07	009d 20h 09m	Sołowjow, A.J. Sawinych, W.P. Aleksandrow, A.P.(Bułgaria)
TM-06	1988-8-29	1988-12-21	008d 20h 26m 240d 22h 35m 008d 20h 26m	Lachow, W.A. Polakow, W.W. Mohmand, A.A.(Afganistan)
TM-07	1988-11-26	1989-04-27	151d 11h 08m 151d 11h 08m 024d 18h 07m	Wołkow, A.A. Krikalow, S.K. Chrétien, J.-L.(Francja)
TM-08	1989-09-05	1990-02-19	166d 06h 58m	Wiktorienko, A.S. Sieriebrow, A.A.
TM-09	1990-02-11	1990-08-09	179d 01h 18m	Sołowjow, A.J. Bałandin, A.N.
TM-10	1990-08-01	1990-12-10	130d 20h 36m	Manakow, G.M. Striekałow, G.M.
TM-11	1990-12-02	1991-05-26	175d 01h 51m 175d 01h 51m 007d 21h 55m	Afanasjew, W.M. Manarow, M.Ch. Akiyama, T.(Japonia)
TM-12	1991-05-18	1991-10-10	144d 15h 22m 311d 20h 01m 007d 21h 14m	Arcebarskij, A.P. Krikalow, S.K. Sharman, H.P.(W.Brytania)
TM-13	1991-10-02	1992-03-25	175d 02h 52m 007d 22h 13m 007d 22h 13m	Wołkow, A.A. Aubakirow, T.O. Viehböck , F.A.(Austria)
TM-14	1992-03-17	1992-08-10	145d 14h 11m 145d 14h 11m 007d 21h 57m	Wiktorienko, A.S. Kaleri, A.J. Flade, K.-D.(Niemcy)
TM-15	1992-07-27	1993-02-01	188d 21h 41m 188d 21h 41m 013d 18h 56m	Sołowjow, A.J. Awdiejew, S.W. Tognini, M.(Francja)
TM-16	1993-01-24	1993-07-22	179d 00h 44m	Manakow, G.M. Poleszczuk, A.F.
TM-17	1993-07-01	1994-01-14	196d 17h 45m 196d 17h 45m 020d 16h 09m	Cyblijew, W.W. Sieriebrow, A.A. Haigneré, J.-P.(Francja)
TM-18	1994-01-08	1994-07-09	182d 00h 27m 182d 00h 27m 437d 17h 59m	Afanasjew, W.M. Usaczow, J.W. Polakow, W.W.
TM-19	1994-07-01	1994-11-04	125d 22h 54m	Malenczenko, J.I. Musabajew, T.A.
TM-20	1994-10-03	1995-03-22	169d 05h 22m 169d 05h 22m 031d 12h 36m	Wiktorienko, A.S. Kondakowa, J.W. Merbold, U.D.(Niemcy)
TM-21	1995-03-14	1995-09-11	115d 08h 43m	Dieżurow, W.N. Striekałow, G.M. Thagard, N.E. (USA)
STS-71	1995-06-27	1995-07-07	009d 19h 22m 009d 19h 22m 009d 19h 22m 009d 19h 22m 009d 19h 22m 075d 11h 20m 075d 11h 20m	Gibson, R.L. (USA) Precourt, Ch.J. (USA) Baker, E.S. (USA) Harbaugh, G.J. (USA) Dunbar, B.J. (USA) Sołowjow, A.J. Budarin, N.M.
TM-22	1995-09-03	1996-02-29	179d 01h 42m	Gidzenko, J.P. Awdiejew, S.W. Reiter, T.(Niemcy)
STS-74	1995-11-12	1995 -11-20	008d 04h 31m	Cameron, K.D. (USA) Halsell, J.D. (USA) Hadfield, Ch.A. (Kanada) Ross, J.L. (USA) McArthur, W.S. (USA)
TM-23	1996-02-21	1996-09-02	193d 19h 08m	Onufrijenko, J.I. Usaczow, J.W.
STS-76	1996-03-22	1996-03-31	009d 05h 16m 009d 05h 16m 009d 05h 16m 009d 05h 16m 009d 05h 16m 188d 04h 00m	Chilton, K.P. (USA) Searfoss, R.A. (USA) Sega, R.M. (USA) Clifford, M.R. (USA) Godwin, L.M. (USA) Lucid S.W. (USA)
TM-24	1996-08-17	1997-03-02	196d 17h 26m 196d 17h 26m 015d 18h 24m	Korzun, W.G. Kaleri, A.J. Andre-Deshays, C (Francja).
STS-79	1996-09-16	1996-09-26	010d 03h 18m 010d 03h 18m 010d 03h 18m 010d 03h 18m 010d 03h 18m 128d 05h 28m	Readdy, W.F. (USA) Wilcutt, T.W. (USA) Apt, J. (USA) Akers, T.D. (USA) Walz, C.E. (USA) Blaha, J.E.(USA)
STS-81	1997-01-12	1997-01-22	010d 04h 55m 010d 04h 55m 010d 04h 55m 010d 04h 55m 010d 04h 55m 132d 04h 00m	Baker, M.A. (USA) Jett, B.W. (USA) Wisoff, P.J. (USA) Grunsfeld, J.M. (USA) Ivins, M.S. (USA) Linenger, J.M.(USA)
TM-25	1997-02-10	1997-08-14	184d 22h 08m 184d 22h 08m 019d 16h 35m	Cyblijew, W.W. Łazutkin, A.I. Ewald, R.(Niemcy)
STS-84	1997-05-15	1997-05-24	009d 05h 20m 009d 05h 20m 009d 05h 20m 009d 05h 20m 009d 05h 20m 009d 05h 20m 144d 13h 47m	Precourt, Ch.J. (USA) Collins, E.M. (USA) Clervoy, J.-F. (Francja) Noriega, C.I. (USA) Lu, E.T. (USA) Kondakowa, J.W. (Rosja) Foale, C.M.(USA)
TM-26	1997-08-05	1998-02-19	197d 17h 35m	Sołowjow, A.J. Winogradow, P.W.
STS-86	1997-09-26	1997-10-06	010d 19h 21m 010d 19h 21m 010d 19h 21m 010d 19h 21m 010d 19h 21m 010d 19h 21m 127d 20h 01m	Wetherbee, J.D. (USA) Bloomfield, M.J. (USA) Titow, W.G. (Rosja) Parazynski, S.E. (USA) Chrétien, J.-L. (Francja) Lawrence, W.B. (USA) Wolf, D.A.(USA)
STS-89	1998-01-23	1998-01-31	008d 19h 47m 008d 19h 47m 008d 19h 47m 008d 19h 47m 008d 19h 47m 008d 19h 47m 140d 15h 12m	Wilcutt, T.W. (USA) Edwards, J.F (USA) Reilly, J.F. (USA) Anderson, M.P. (USA) Dunbar, B.J. (USA) Szaripow, S.S. (Rosja) Thomas, A.S.(USA)
TM-27	1998-01-29	1998-08-25	207d 12h 51m 207d 12h 51m 020d 16h 37m	Musabajew, T.A.(Rosja) Budarin, N.M. Eyharts, L.(Francja)
STS-91	1998-06-02	1998-06-12	009d 19h 54m	Precourt, Ch.J. (USA) Gorie, D.L. (USA) Chang-Díaz, F.R. (USA) Lawrence, W.B. (USA) Kavandi, J.L. (USA) Riumin, W.W.(Rosja)
TM-28	1998-08-13	1999-02-28	198d 16h 31m 379d 14h 51m 011d 19h 42m	Padałka, G.I. Awdiejew, S.W. Baturin, J.M.
TM-29	1999-02-20	1999-08-28	188d 20h 16m 188d 20h 16m 007d 21h 56m	Afanasjew, W.M. Haigneré, J.-P.(Francja) Bella, I. (Słowacja)
TM-30	2000-04-07	2000-06-16	072d 19h 42m	Zalotin, S.W. Kaleri, A.J.

W jaki sposób stabilizuje się położenie stacji kosmicznej

Wydawać by się mogło, że stacja kosmiczna lata w próżni i stabilizacja taka nie jest potrzebna. Jednak na obecnie stosowanych orbitach (300-500 km) występuje szczątkowa atmosfera, która powoduje powstawanie hamującej siły aerodynamicznej zależnej od kształtu i położenia stacji. Dodatkowe zaburzenia wprowadzają siły grawitacyjne układu Ziemia-Księżyc oraz nierównomierne pole grawitacyjne Ziemi (geoida).
Współcześnie odchodzi się już od stabilizacji położenia dokonywanych tylko za pomocą małych silniczków rakietowych na rzecz układu kombinowanego złożonego z masywnych żyroskopów i rakietowych silniczków korekcyjnych lub minisilniczków gazowych. Takie rozwiązanie minimalizuje zużycie materiałów pędnych.
Na ISS zamontowano kilka zespołow żyroskopowych (Destiny, S1-Truss, Zaria) sprzężonych z komputerami C&C (Command And Control).

Czy ma sens budowa wokółksiężycowej stacji kosmicznej

Na dzień dzisiejszy i przewidywalną przyszłość (10-20 lat) - NIE

Trudno sobie wyobrazić realną i optymalną klasę zadań przeznaczonych dla takiej stacji. Niektóre projekty wyprawy na Marsa (rosyjski projekt firmy Energia) zakładały, że montaż statku kosmicznego przeprowadzony będzie na orbicie wokółksiężycowej i tam też urządzi się składowisko paliwa. Obecnie lepsze wydają się scenarusze podróży bezpośredniej lub prawie bezpośredniej z niezbędnymi czynnościami montażowymi wykonanymi na niskiej orbicie wokółziemskiej. Innym problemem dla stacji wokółksiężycowej byłoby promieniowanie kosmiczne i tzw. "wiatr słoneczny". Oba te czynniki miałyby nieskrępowany wpływ na stację (na niskiej orbicie wokółziemskiej ochronną funkcję pełni ziemskie pole magnetyczne) i pobyt tam załogi byłby znacznie ograniczony w stosunku do stacji zlokalizowanej na LEO (Low Earth Orbit - Niska Orbita Wokółziemska) lub wymagałaby ona dodatkowych urządzeń ochronnych.
Być może jedyną korzyścią z umieszczenia tej stacji byłoby to, że przez pewien czas znajdowałaby się ona w cieniu radiowym Ziemi (po drugiej stronie Księżyca) umożliwiając wykonywanie precyzyjnych pomiarów radioastronomicznych, ale zadanie to równie dobrze (i sporo taniej) może wykonać specjalizowany satelita.

Czym jest projekt MARPOST

MARPOST (Mars Piloted Orbital Station) to współczesny (2000r.) rosyjski projekt statku kosmicznego, a w zasadzie stacji kosmicznej, która byłaby przeznaczona do podróży na Marsa, satelizacji na jego orbicie, wysłania powierzchniowych sond badawczych, powrotu w okolice Ziemi i powtórnej satelizacji na orbicie ziemskiej. W zamyśle miała być konkurencją dla ISS, jednak projekt nie zawiera rzeczy najważniejszej z punktu widzenia propagandowego - lądowania ludzi na Marsie.
Niestety wymaga on też restytucji rakiety Energia lub doczekania czasów, gdy będzie dostępny porównywalny środek transportowy, jako, że konieczny jest transport wielkogabarytowych modułów stacji na orbitę LEO, celem ich finalnego poskładania. Planowano 4 starty Energii.

Szacowana masa stacji MARPOST to około 400t, z czego połowa przypadać miała na czynnik roboczy (ksenon) dla silników jonowych, jakimi miała być napędzana, a źródłem elektryczności miały być ogromne panele ogniw słonecznych.

W ciągu najbliższych 20 lat przedsięwzięcie ma nikłe szanse realizacji, a przybliżony jego koszt to 10 mld. USD, który na dzisiejsze rozeznanie wydaje się być zaniżony.

Czy można nieuzbrojonym okiem zobaczyć ISS

Oczywiście, że tak. Międzynarodowa Stacja Kosmiczna posiada obecnie taką jasność, że z łatwością można ją zauważyć na nieboskłonie. W tym celu muszą być spełnione następujące warunki:

Po pierwsze, w miejscu obserwacji musi panować zmierzch lub też świt. Jak łatwo zauważyć, najkrócej taka sytuacja panuje zimą, dłużej wiosną i jesienią, a najdłużej latem (w czerwcu i w lipcu nawet przez całą noc).

Po drugie, obserwator musi być umieszczony w obszarze, przez który przelatuje Stacja. Ponieważ nachylenie płaszczyzny jej orbity wynosi 51,6°, oznacza to, że w zenicie może ona być obserwowana na obszarze Ziemi zawartym pomiędzy tymi równoleżnikami (północnym i południowym). Na obszarze położonym kilka stopni poza tym przedziałem Stacja może być widoczna, ale jedynie odpowiednio bliżej horyzontu.

Po trzecie, trzeba wiedzieć kiedy i gdzie spojrzeć. Oczywiście bardzo wytrwały obserwator, o ile dopisywałaby mu pogoda, po odpowiednio długim czasie (w skrajnym przypadku około 2 miesięcy) musiałby zobaczyc Stację, ale przecież nie o to chodzi. Istnieje kilka metod łatwego ustalenia czasu i trajektorii przelotu Stacji. Możemy skorzystać z witryny Heavens-Above. Możemy skorzystać z jednej z wielu witryn, publikujących czasy przelotów dla stolic państw i większych miast. Możemy też skorzystać z jednego z kilku programów, które pozwolą nam na własnym komputerze obliczać takie przeloty (np. STSPlus lub Orbitron). Należy pamiętać, że do programów tych trzeba pobierać aktualne dane orbitalne (TLE). O ile Stacja nie wykonywała korekty orbity, to dane sprzed około dwóch tygodni nie powinny różnić się od obserwowanych o więcej, niż kilka sekund.

Kierunki przelotów Stacji nad Polską będą zasadniczo z zachodu na wschód, z niewielkim odchyleniem (np. NE-SE). Minimalna wysokość nad horyzontem, na której da się zauważyć Stację to około 15 stopni (w dużym stopniu zależy od przejrzystości powietrza i stopnia oświetlenia okolicy), czas widzialnego przelotu to około 5 minut. Oczywiście można też w ten sposób oglądać przeloty wahadłowców i innych większych satelitów Ziemi

Wszystkim obserwatorom życzymy bezchmurnego nieba!

Czy z ISS można wystartować na Marsa

Lot z LEO leżącej w płaszczyźnie ekliptyki na hohmannowską trajektorię domarsjańską wymaga zmiany prędkości o dv=3.7km/s. Lot z ISS na tę samą trajektorię wymaga najpierw przejścia na trajektorię prowadzącą na Księżyc (dv=3.1km/s). Podczas przejścia przez punkt L1 praktycznie za darmo zmieniamy inklinację na ekliptyczną. Pojazd bezwładnie opada z powrotem w kierunku Ziemi i w perygeum osiąga prędkość o 3.1km/s większą od pierwszej prędkości kosmicznej, ale już w płaszczyźnie ekliptyki. Teraz wystarczy zwiększyć jego prędkość o kolejne 0.6km/s i statek odlatuje na Marsa. Wymagana zmiana prędkości wynosi 3.1km/s + 0.6km/s + manewr korekcyjny w L1 (zgodnie z dokumentacją Apollo +/-50.16m/s, my przyjmijmy pesymistycznie że 0.1km/s). W porównaniu z orbitą ekliptyczną, lot z ISS wymaga zwiększenia prędkości o niecałe 3%.

Podobnie ma się ze zmianą inklinacji orbity (400x330000km, i=51.6°) na (400x330000km, i=23.5°) bez udziału Księżyca - manewr w apogeum zwiększa całkowity przyrost prędkości (ISS->Mars zamiast LEO_ekliptyczna->Mars) o 0.1km/s.

Co prawda start odbywający się w podany wyżej sposób jest technicznie i fizycznie możliwy, to jednak najrozsądniejszym pomysłem na wystartowanie dość zaawansowanej wyprawy na Marsa, byłoby automatyczne poskładanie statku kosmicznego złożonego z 2-4 modułów osobno wynoszonych w kosmos na optymalną do tego orbitę LEO.

Jak nazywała się pierwsza roślina uprawiana w kosmosie

Pierwszą rośliną, która przeszła w kosmosie pełny cykl rozwojowy (od nasienia do zakwitnięcia i wydania nasion) był rzodkiewnik pospolity (Arabidopsis thaliana), a eksperyment ten przeprowadzono w 1982 roku na pokładzie stacji Salut-7.

Natomiast pierwsze eksperymenty z rozwojem roślin (kapusta, cebula, por, len) były prowadzone już na pokładzie Saluta-1 w roku 1971.

Od tej pory rośliny gościły już stale na stacjach kosmicznych takich jak Mir czy obecnie ISS, gdzie w pokładowej "szklarni"-eksperyment Lada uprawia się długoterminowo różne gatunki roślin badając ich przydatność dla potrzeb przyszłych wypraw kosmicznych np. na Marsa.

godzina...

. Stacje kosmiczne